Heq u Xızır

Jü laik beno, namê xo Kemal beno. No hona ke doman biyo, muso cığara, cığara şımeno. Rocê ke oncia cığara xo fino ra cı, xorê cêreno, wela cığara gınena vaşê cirani ro, adır kuno ra vaş ver, beno vıla. Wayirê vaşi ke resenê cı, çı bıvênê: adıri her ca gıroto, hao vêşeno. Nê ke vênenê, owo ke no bela ardo serê ina ser, Kemalo, nanê ro ney dıme, ney fetelnenê. Kemal ke vazeno, vano, „Ya Heq, ya Heq, tenga mı bırese“. Axıri cirani ney pê cênê, pak kuynê, verdanê ra. Eke verdanê ra, no xo xo rê vano „ez de maya Heqi ni. Mı ke veng‘a Xızıri dêne, ey ez xelesnêne ra“...

Mı senê da keyber ro?

Mı senê da keyber ro?

Cenıkê da viyae bena, rocê ilan dana qezeta, tede vana, “ez geyrenan yew mêrdey rındê xasi; oyo ke ne şono teber, mı keye de tenya verdano, ne ki dano mı ro, mı kuweno. Yew ki  gani cıle de rınd bo, hewl hez bıkero...”

 İlan ra tepeya dı-hirê roci ra tepeya keyberê cenıke cıniyeno. Se ke keyberi kena a, çı akero: Cıwamêrdê do bêlıng u bêdest hao verê keyberi de. Cıwamêrd vano,

“Demê şıma be xeyr!”

“Xeyr amey sılamet. Xeyra?”

“Wule ke xeyra. Ez ilanê şımaê qezeta ser ameyan.” Cenıke hêrs bena, persena,

“Ma, fêlê şıma çıçiyo, no kar senê beno?”

“Ey vaci: lıngê mı çıniyê ke veci tebera bıgeyri, şıma tenya verdi; destê mı çıniyê ke şıma ro di”. Eke heni vano, cenıke xo aznena bertengê keyberi, destanê xo kena xo vera, huyena, vana,

“Peki, ma, meselay cıle, meselay eşqi senên bena?” Vano,

“Ma, şıma nêvanê, mı pê çınay da keyber ro?”^

 

 

„nan de maa şıma!”

„nan de maa şıma”

 

Awrêşê beno, xo rê feteliyeno. Geme de raştê kudiyanê heşi yeno. İnan ver de vındeno, vano, “nan de maa şıma!”, remeno. Roca bine ancia yeno, leyran ra vano, “nan de maa şıma”, remeno. Roca hirêyine ke yeno, anci vano, “nan de maa şıma”, xafılde maa kudiyan, deleheşe thalde ra veciyena, nana ra awrêşi dıme. Eke heşe awrêşi fetelnena, fetelnena, awrêş bınê çeperi ra pıloziyeno tıro, vaz dano. Heşe ki kena ke bınê çeperi ra şoro doym, serey xo kewno ra çeperi ver, çatalê çeperi de beno kip, tede maneno, endi nêşena peyserki veciyo teber ki. Awrêş anci geyreno a, bınê çeperi ra yeno, peyê heşe de vındeno. Qaytê qına heşe keno, riyê xo keno tırş, vano, “Heqe persenay, zerrey mı ra qe nêno to ni, emma mı reyê pers (soz) dao ra domanan (qıcan)”

Şêra forqe

Vêşan-Têşan Show - Termos

Xatıraê Ap Muslımi

Xatıraê Ap Muslımi (bıtıknên)

Rız u Leyle

Mormekê beno, namê xo Rız beno, jü ki xanıma xo, namê xo Leyle bena. Rocê, xanıma ey be jü xorti ra piya şonê dewe ta mali. Amnan beno. Leyle ke mali ra yena, vana,

„germ ra mı heni araq da, mı heni araq da, her caê mı ro araq tıro rêceno.“ Rız,

„nê çê Leylê, ma kısanê to ro ki araq şi?“ Leyle vana,

„ma, çae nêşi!“ Rız cerêno, xorto ke Leyle de şiyo mali, cı rê vano,

„ma er-ero, tı nêşkiyay araqê kısanê Leyle bılêsê?!“
Laceki, Rızi cı rê heni vato diya, heftê zerrê xo koto werê, nan-man nêwerdo

** *

Rız şono caê, çê naskerdoğan, vato,

„pirê to bo, dıma mêret endi biyo zê paçi. Dıma, eke beno san, kotime ke cıle, cıle de kon fekê qına Leyle ra, heni cı rê weş yena, vana ‚hi hi hi‘!

maro sûr

Keynekê rocê ke keye de maa xo de mujıl bena, cı rê sırrê xo qısey kena, vana,
-          Daê, ez be lacê apê xo ra ma şime mali. Ma keyf kerd weş. Lacê apê mı qoranê (çaqanê) xo miyan da marê do sûr vet, vıst wertey şaqanê mı. Aver tenê jan da, labelê tepeya ez biyan rehet, o ki bi rehet. Mae vana,
-          Keynay kutıki, ey nao de to! Keyneke qehriyena, vana,
-          Keynay kutıki tıyay. O çıra mı no? Haşa; o de to no! 

Ermıni mêrdi

Ermıni mêrdi (Emınê/ewkê) merdey

Mêrdê ju cenık merdo. Wexta gı cenık meyti mêrdê xuı vinena, meyt masao, haceti mêrıki zi biyo gırd u qalınd, ena dona xuı ro, vona,
„Aaaax, ax! Wexto de giyonı (weş) bı, qey ina (nia, wına) nêbı?” 

Zazaki de kıfıri

Zazaki de kıfıri

Kılmkerdişi:
Aldş: Aldûş (Gerger)

Çrm.: Çêrmuge

D: Dêsım

Plm.: Pılemoriye

Xz.: Xozat

Pul.: Pulur,  Vacuğe

Var.: Varto

Çwl.: Çewlig, Bingol

last update: 27.02.2012

• alem de to no! (D.)
• bıneştiye! (Plm.)
• cenderma banci to ser! (Xz.)
• cêniya alemi (D.)
• cêniya kutıki (D.)
• cêniya naver-boveri (Plm.)
• cêniya nızamun (Pul.)
• cêniya Tırku (D.)
• ci de astê (astıkanê) piyê to (D.)
• ci de oluxa piyê to (D.)
• cina tabura Tunce (Pul.)
• ciyê na ver – vıradu bure (Plm.)
• ciyê xo ken, doo sirın ken ser, ron qıjılnen, isot ken cı, erzen ser, ken fekê piyê to! (Var.)
• çêna kezabi (Pul.)
• çı mahşo pako pa : hele surata bak (Çrm.)
• dada cı ni (Var.)
• dara to xo doşi ni: cenazeni omuzuma koyayım (Çrm.)
• dinê to ni (D.)
• dola heri : eşeğin kızı (Çrm.)
• erê ciniya kutıkon, ver - vırade pırê kırano, eke zaf hurina, so xo ver sane (Pul.)
• erê, eke hurina, so xo phizıkon ser fiye (Pul.)
• eskeriya de lana to ramıro (Pul.)
• ez biy fitıkun yey ra ki (Çwl.)
• ez de avradiya to ni!
• ez de thiraka tüya kore ni (D.)
• ez do kısanê marda to teli kera (Aldş.)
• ez tue re ki, tı xuı ruere re k’, ez tue şuni tı xuı rueşun, ez tue n’, tı xuı ruen (Çwl.)
• fırenge to kuyo (Pul.)
• fırengıno boin (Pul.)
• gılık bıne de zê salo (Xz.)
• gi konı sınsıla piyê to (Xz.)
• giyê mı bore (Xz.)
• giyê xo pêrdê to estey kardê : babanın kemiklerine (Çrm.)
• gopıke ercon to! (Xz.)
• hercanê to gıvısnon (Pul.)
• herê asıqu de faliya cı nê (Plm.)
• heri de mae fiştae (D.)
• heywanê Akragı : akrag hayvanı (Çrm.)
• jilıkê piyaji mewe, jilıkê to beno derg (Plm.)
• jilıkê xo do pıro (D.)
• kes çino zutıka qıne no (D.)
• kırê bergirê khalıkê xo loqara to ro kon derg, tey ta dıro, to’yi ebe cı mırd bê (Pul.)
• kırê heri dı puzıke (Pul.)
• kıri şari qınê xo ra vec! (Çwl.)
• kıri yın tuı qın ra kerdên! (Çwl.)
• kıtabê to ni (D.)
• kirê mı bure (D.)
• kirê mı leblebiyo, nêweno?! (Plm.)
• kirê mı şia gırê dano?! (Plm.)
• kirê sarê naver-boveri de zerrê zutıka sıma de ta dêne! (Plm.)
• kirê wayiri de to fiştêne (Plm.)
• kutık de sürıkê maa to (D.)
• lacê heri : eşeğin oğlu (Çrm.)
• lacê kutıkê şiay (D.)
• Lınganê xo şıma çılık parna;
• mı de arra bınê to nêne (Xz.)
• mı de cı hengırrısnêne (Plm.)
• mı de cı reynêne (D.)
• mı de cı xerresnêne (D.)
• mı de hacaê to sanıtêne (D.)
• mı de oluxe nae (D.)
• mı dı him nae (Çer.)
• mı kirê xo fekê to de şütêne! (Pm.)
• mı kirê xo kısanê to de sorğac kerdêne! (Pm.)
• mı meqarnı, yon hoca, to çhirr kon, sola Kamaxi kon lana to (Pul.)
• mı sere zê semşiye tey kerdêne ya (Xz.)
• mı to de amên kerdêne (Xz.)
• mı to de pêt kerdêne (Xz.)
• mijia kutıki (D.)
• mijia mı bure (D.)
• mijia xırrê kutıkê şiay (D.)
• ne tı bê ne namey to bo : ne sen olasın ne adın (Çrm.)
• neriyê xo dariyo we (D.)
• non de himê tüyo ters (Plm.)
• non de imanê tüyo ters (Plm.)
• non de kakıta piyê to (Plm.)
• non de parxanê lana to! (Pul.)
• non dı maa tüya gılıkthamsarını (Xz.)
• non dı phirıka tüya gılıkherejiyaiye (Xz.)
• o de gılıkê to no, gılıkê to ra awke bêro (Xz.)
• pakaê sani, nano maa isani (Vac.)
• pincun kon zerrê to! (Pul.)
• qına mı bure (D.)
• rıkda to kıri: soyuna tüküreyim (Çrm.)
• saê ke mı kerdo cı! (Plm.)
• sazê to keri (D.)
• serdestê (sardastê) Osmani gula to ra kon war (D.)
• serê qaymeqamê Puluri de wertê lana mua to (Pul.)
• serê Tırk u Tatun de lana to keri (Pul.)
• sıma sanan serdestan (kıran) ver! (Xz.)
• so, xo qışli ver sane (Xz.)
• sürıkê xo eşto teber (Pul.)
• sürıkê xo veciyo teber (Pul.)
• tede vindi-kerdai! (Plm.)
• tı ár u erbet bê : resil rüsva olasın (Çrm.)
• tı kirê piyê mı la ra kerê, vılê xo ra kerê, jê hemzıgi bıliyê! (Plm.)
• tı vana mijia Tırku şiya pede (D.)
• Tırk de to no (D.)
• to gaan ra gay don! (Pul.)
• war ra bıgê, xo ri sawı : yerden al pisliğini yüzüne sür (Çrm.)
• wayir de qıne fiştae (D.)
• xırê i eskerê Puluri dı wertê a lana tüya pırçını kerdêne! (Pul.)
• xırê inanê ki amê çê sıma, wertê lana sıma bıro (Pul.)
• xırê to dı mênê mı vera bo (Pul.)
• xırrê kutıkanê dewe fin lona tüya tariye (D.)
• xırrê piyê to de to parrnêne (D.)
• zê xırê kutıki recefino (Var.)
  
  
  
   

 

 

wertey herman

Cenıkê be mêrdey xo ra ronışteyê, cenıke o sıre peştia xo kenena. Satê reyê ke dest erzena hermanê xo, xo xo rê vana,

-          Mı hewna awe kerda xo ro, hama wertey nê hermanê mı huriyeno!
Mêrdey ae ke nae eşnaweno, erzeno kartinan (leqiye), vano,

-          To se vat, keynê, ‚wertey nermanê mı huriyeno‘ ?

Zelık rê weşo, goş rê weşo?

Cıwamêrdê be cenıkê da kokıme ra xo miyan de yaraniye kenê, kewnê tê, qısan kuwenê yewbini ra, qalê ceni-cıwamêrdan kenê. Cıwamêrd cenıke ra vano,
„şıma hacetê ma wenê, bınê ma de nalenê.“ Cenıke vana,
„ero buko, goşê to ke huriya, to ke zelıkê gırewt, pê cı goşê xo vıst werê, kend; goş rê weşo ya ki zelık rê weşo?“

Memo Şia

Ap Memedi be jü cênıke ra do pêro. Ap Memed genımguniyo, hama a cênıke ki şia u sotiya. Eke danê pêro, cênıke satê reyê vana „Memo Şia, Memo Şia“. Axıri dano ra astu, Ap Memed qarino, vano:
„Memo Şia, heya?! Hala şime o dere de rut bime, vêneme, kam şiao, kam sıpêo!“

Ezı ki pir bi… / Ana raşte, ana saxtiye

Mormeko jü xamu ra biyo, talıb biyo, hama xo „pir“ name kerdo, fekê şari ki muso, eke veng’a cı do, vato „piro“. Na qesa jü Khurêşıci rê weş nêama, xora mordemo ke cı rê vato „piro“, cı ra ki hes nêkeno. Eke rocê raştê cı biyo, „pirê saxtey“ rê jü mesele qesey kerda, vato,

„Rocê jü talıb hewesino ro pirine, wazeno ke pir bo, hama xamu ra beno. Şiyo lewê jü piri, vato, ‚pirê mı, şıma zewecinê, jü cênıke xo rê gênê, nanê cı, a bena ana. To rê zamet, reyê mı ne ke ezı ki pir bi‘.“

Na mesele sero pir ê mormeki ra vano, „nıka biyo tı, piro saxte. Kami na de to ke tı biya pir?“

 __________________________

Rocê jü ana vacina, vana, „ha hyuuuu; eke vacerê mı rê, ‚ i anaê‘, amê, bınê lacanê piran de merdiyê ra, mı rê biyê ana! Mı kelp de lana sıma kerdêne. Xo xo de koklımış biyê, ma çıko, talıbê ma cı rê ‚ana‘ vanê. Erê çênê kelp u kutkon, ana biyaine koti, sıma koti !!“

 

asıqe be ağay ra

Jü ağa beno, jü ki asıqe (elekçiye, qereçiye) bena. Na asıqe asme de reyê yena, dewanê dormey ra fetelina (gêrena), yena çê i ağay ki. Eke yena çê ağay, geştê (parsê) xo zaf kena gıran, xeylê çi wazena. Hata ke nêguret ki nêsona. Rocê uncia yena, bena huşk, vana, „ey bıde mı, ney bıde mı”

Endi dano ra astê ağay, hêrs beno, vano
„vana, ‘şir bıde mı, run bıde mı, thoraq bıde mı, qaxu bıde mı, nêzon çı bıde mı’. Reyê ki vace, çiyo ke wertê qoranê to de, vece, wertê qoranê mı ke! Reyê ki vace, ‘xırrê bınê xo bıde mı!’.

A helme de cênıka asıqe qarina, vana, „gao qırro murdar!”, terknena, sona...

Qazax Evdali ra

mı her merge ro verda ra
wa bıçero mırdia xo pıra
hewno ke vêneno, kam ke
vano xeyr bo, avradiye ni

cınsê munkır u mınafıqi
dewe kerde xan u xırabi
oyo ke tasê awe verdo
mezela cı ser, avradiye ni

xori xori bıkenên birê cı
wa bıbo nali u kaliya cı
deştena kefeni rê kam ke
derzine dano cı, avradiye ni

kam ke ko ra ano text ser
kam ke nano ro teneşur ser
imamo ke xızmeta peyêne
dano, ez de avradiye ni

fızıli, yew ki mızewıri
maldari, emma nêwerdoği
nemacê hurdıminê meyti
kam ke keno, avradiye ni

Qazax Evdali qısey xo vat
alem kuli tey amard
kes ke bıperso, „kami vat?“
kam ke perseno ki avradiye ni

Qazax Evdal

eşeği saldım çayıra
otlaya karnın doyura
gördüğü düşü hayra
yoranın da avradını

münkir münafıkın soyu
yıktı harap etti köyü
mezarına bir tas suyu
dökenin de avradını

derince kazın kuyusun
İnim inim inilesin
kefen dikmeye iğnesin
verenin de avradını

dağdan tahta indirenin
iskatına oturanın
hizmetini bitirenin
İmamın da avradını

müfsidin bir de gammazın
mali vardır da yemezin
İkisin meyyit namazın
kılanın da avradını

kazak abdal nutk eyledi
cümle halkı dahleyledi
sorarlarsa kim söyledi
soranın da avradını

Kazak Abdal

Neyzen Tewfiqi ra

ez de dewrê dewran u izetê nefsê na dınya ni

wa bıveşê nê qınedaey, itfaiyawa ke awe dana, xortumê cı ni

ez xêvan ke zey Mecnuni seba kısan çolan ro gıni

Eger dana, dana; eger nêdana, ez de a Leyla ki ni

Neyzen Tewfiq

ben bu dünyanın devr-i devranını, izzet-i nefsini sikeyim,
yansın bu ibneler su veren itfayenin hortumunu sikeyim,
ben deli miyim mecnun gibi bir am için çöllere düşeyim,
verirse verir, vermezse leylayı da sikeyim.

Nezyen Tevfik